Als de werking van deze of gene wet zich kan uitstrekken tot relaties die zijn gevormd vóór het moment van inwerkingtreding, dan is er sprake van terugwerkende kracht van de wet. De algemene regel voor alle situaties stelt dat de wet geen terugwerkende kracht heeft. In een aantal gevallen worden echter uitzonderingen op deze regel gemaakt.
Terugwerkende kracht van de wet: algemene informatie
In het nationale recht werd de bepaling dat de wet in het tegenovergestelde opzicht "machteloos" is, geformuleerd tijdens het bewind van Catharina II. Sindsdien wordt deze regel consequent en gestaag gehandhaafd. In de Russische wetgeving werd aanvaard dat de wet alleen kan werken met betrekking tot de toekomende tijd en geen terugwerkende kracht heeft, dat het zijn invloed niet uitbreidt tot die handelingen die zijn gepleegd vóór de afkondiging van een specifieke wet.
De uitzonderingen waren gevallen waarin de wet specifiek voorschreef dat haar bevoegdheid zich uitstrekt tot de gebeurtenissen voorafgaand aan de aanneming van de wet.
De grondwet van Rusland bepaalt dat een wet die aansprakelijkheid vaststelt of verergert, geen terugwerkende kracht kan hebben. Een persoon kan niet verantwoordelijk worden gehouden voor wat niet eerder als een misdrijf werd erkend.
Terugwerkende kracht kan aan de wet worden verleend als de aansprakelijkheid wordt gemitigeerd of geëlimineerd. Dit moet echter rechtstreeks worden vermeld in de wet zelf of in de handeling die de wet in werking stelt.
Terugwerkende kracht op het burgerlijk recht
De Russische civiele wetgeving is gebaseerd op dezelfde principes. De algemene regel is dat haar handelingen geen terugwerkende kracht hebben. Ze zijn meestal alleen van toepassing op die relaties die zijn ontstaan na hun introductie. Hier geldt echter een uitzondering: als de wet dit direct voorziet en bepaalt, dan kan het effect zich ook uitstrekken tot relaties uit het verleden.
Artikel 4 van het Burgerlijk Wetboek van de Russische Federatie bepaalt rechtstreeks dat handelingen van burgerlijk recht alleen van toepassing zijn op die relaties die zijn ontstaan na de invoering van deze wettelijke normen.
Er zijn gevallen waarin terugwerkende kracht wordt gegeven aan individuele wetten van familie of huisvesting.
De waarde van het beschreven principe kan nauwelijks worden overschat. Door de terugwerkende kracht van het recht te beperken, wordt de verhouding tussen rechtssubjecten stabieler. De rechtsstaat wordt sterker, burgers krijgen meer vertrouwen in hun handelen, doordat de grenzen van hun verantwoordelijkheid voor wat er onder verschillende omstandigheden is gedaan duidelijk zijn afgebakend.
Bovenstaand rechtsbeginsel (het wordt soms de terugwerkende kracht van de wet genoemd) vindt toepassing in de wetgeving van vele landen van de wereld. En vooral - in het strafrecht. Ze proberen het principe van terugwerkende kracht van de wet toe te passen in de relaties die ontstaan tussen burger en staat. Tegelijkertijd wil de wetgever handelen in het belang van de burger.
